1رهم نکسم یزیر همانرب رد یتنوکس یدنمتیاضر یاهریغتم و داعبا لوصا ناگرهم کرهش :یدروم هعلاطم

Transcript

1 1 مهر مسکن برنامهریزی در سکونتی رضایتمندی متغیرهای و ابعاد اصول مهرگان شهرک موردی: مطالعه رضوی. خراسان بودجه و برنامه سازمان شهری برنامهریزی دکتری - 2 ممتاز آجیلیان شیوا ایران. مدرس تربیت دانشگاه هنر دانشکدۀ شهرسازی گروه دانشیار - رفیعیان مجتبی ایران. شهری برنامهریزی پژوهشی گروه عضو و جهاددانشگاهی پژوهش استادیار - آقاصفری عارف 1395/02/01 دریافت: تاریخ 1395/06/03 پذیرش: تاریخ 27 چکیده و برنامهریزی مختلفی سیاستهای نیز ایران در است. بوده مطرح مختلف جوامع در همواره نیاز یک عنوان به مسکن بزرگترین از یکی عنوان به مهر مسکن که آن وجود با است. مهر مسکن برنامه سیاستها این از یکی است. شده اجرا و اجتماعی مشکالت است شده ارائه درآمد کم گروههای مسکن مشکل حل منظور به ملی طرحهای پربحثترین و میتوان اصولی چه کارگیری به با که است این اصلی پرسش بنابراین است. داشته همراه را کنان سا نارضایتی عبارتی به برنامهریزی تحلیل هدف با حاضر مقاله شد. محدودهها این در مشکالت بروز از مانع و داده ارتقا را کنان سا رضایتمندی آن متغیرهای و ابعاد اصول شناسایی به و شده تدوین مهرگان شهرک در سکونتی رضایتمندی سنجش و مهر مسکن دستیابی متغیرهای ادامه در و پذیرفته صورت استنتاجی و قیاسی تحلیل بنیادی تحقیق روش طبق بررسیها میپردازد. اطالعات سپس گرفتند. قرار نظرسنجی مورد کنان سا از و پرسشنامه قالب در مهر مسکن در سکونتی رضایتمندی به گرفته قرار تحلیل مورد ساختاری معادالت تحلیل و رگرسیونی تحلیل عاملی تحلیل آماری روشهای از استفاده با حاصل مهم اصول از یکی عنوان به»جامعنگری«میان این در است. شده استفاده Smart PLS و Spss Lisrel نرمافزارهای از و است. کرده جلوگیری مشکالت از بخشی به صرف تمرکز از مسائل به یکپارچه نگاهی ایجاد موجب به که شده معرفی زا بهرهمندی ضمن مهر مسکن فرآیند تمام در کنان سا حضور با تا میشود موجب اجتماعمبناتوسعه دیگر سوی از نهایت در و شده نزدیک کنان سا دیدگاههای به مهر مسکن اقدامات اجتماعی سرمایههای و محلی جامعه داراییهای سیاستهای در مهم اصول از اجتماعمبنا توسعه و جامعنگری اصل دو دیگر عبارت به شود. حاصل آنها رضایتمندی انتها در داشت. آن نتایج از را کنان سا رضایتمندی انتظار میتوان»فرآیندمحوری«اصل کنار در که میباشند مهر مسکن است. گرفته قرار بررسی مورد جامعنگری اصل بر مبنا اجتماع توسعه اصل تأثیر مهرگان. شهرک سکونتی رضایتمندی اصول مهر مسکن كلیدی: گان واژ نوزدهم شماره 1395 تابستان فصلنامه مهر مسکن برنامهریزی در سکونتی رضایتمندی متغیرهای و ابعاد اصول بر کید تا با درآمد کم اقشار مسکن ریزی برنامه های سیاست "تدوین باعنوان ممتاز آجیلیان شیوا سرکارخانم دکتری نامه پایان از برگرفته مقاله این 1 باشد. می مشهد(" مهرگان( )شهرک قرقی محدوده مهر مسکن پژوهشی )مورد سکونتی رضایتمندی iaum.urban@yahoo.com مقاله: مسئول نویسنده 2

2 28 نوزدهم شماره 1395 تابستان فصلنامه مهر مسکن برنامهریزی در سکونتی رضایتمندی متغیرهای و ابعاد اصول 1 مقدمه 1. نظر از دارد. اهمیت انسان زندگی در مختلف جنبههای از مسكن نظر از میشود. تلقی سرمایه و دارایی یك عنوان به مسكن اقتصادی تحقق منظور به خانواده برای را مطلوب شرایط مسكن اجتماعی همبستگی و ثبات همچنین مینماید. فراهم آنها فعالیتهای مناسب مسكن جسمی و روانی نظر از میشود. موجب را خانواده فكر و اعصاب آرامش قوا تجدید و آرامش برای محلی میتواند روزانه كار از ناشی جسمی و فكری خستگیهای و باشد فرد در نظر از كند. فعالیتها آماده روانی جنبه از را او یا زدوده وی از را كودكان روی بر تنها خانه در حد از بیش كم ترا وآموزشی فرهنگی و كم كم مترا خانه یك در كن سا افراد تمامی بلكه نمیگذارد تأثیر از ج خار نیروهای منفی تأثیر تحت گون گونا نسبتهای به و بیش بنابراین.(seyfodin,1992:34) میگیرند قرار ازدحام از ناشی كنترل طول در مهم موارد جمله از مطلوب سرپناه به هرانسان نیاز اسالمی جمهوری اساسی قانون در میشود. محسوب وی زندگی شده كید تأ ایرانی خانواده و فرد هر برای مسكن به نیاز نیز ایران متناسب مسكن داشتن اساسی قانون 31 ماده استناد به است. با است موظف دولت و بوده ایرانی خانواده و فرد هر نیاز حق با را اصل این اجرایی زمینه نیازمندترند كه آنها برای اولویت رعایت مشکل بتوان تا (vezarat farhang & ershad,1989:58) كند فراهم ایجاد منظور به مهر مسکن بنابراین نمود. حل را مسکن تأمین و ملت آحاد برای مناسب مسکن تأمین برای بسترسازی و زمینه تأمین امر در دولت کمیتی حا نقش تقویت درآمد کم اقشار ویژه به توانمندسازی و اجتماعی عدالت به حصول راستای در و مسکن سال بودجه قانون در شش تبصره»د«بند طبق درآمد کم گروهای قرار کارخود دستور در را مسکونی واحد 1/5 میلیون احداث 1386 در زمینهای جدید برنامهای در دولت اساس این بر است. داده وارد مسکن تولید چرخه در مالکیت انتقال بدون را خود اختیار هب ساله( )99 طویلالمدت بهرهبرداری حق گذاری وا با و مینماید کردن جدا در سعی تعاونی قالب در شرایط واجد متقاضی افراد عرضه افزایش همچنین و مسکن شده تمام هزینه از زمین قیمت دارد مسکن آشفته بازار کردن متعادل منظور به تالش و مسکن واحدهای این Kariman,2008:9). (Rashidnahal,Rezaei & داخل به الحاقی اراضی شهرها محدوده داخل اراضی در مسکونی به جدید شهرهای و شهركها روستاها پیرامون اراضی محدوده مانند مشکالت و مسائل برخی وجود که هرچند میرود. ساخت زیر ساختوسازها بودن یکسان اجرا از قبل جامع مطالعات عدم زیرساختهای کمبود فرهنگی و اقلیمی شرایط به توجه عدم و نامناسب مکانیابی و آنها جمعیتپذیری نبودن شفاف اصلی طرح این آینده در ابهام ایجاد باعث جدید شهرهای قالب در آنها بخشهای مهمترین از یکی که است حالی در این است. شده مسکن توسعه برنامهریزی و طراحی شهری طراحی و برنامهریزی و اشتغال پایه زندگی هزینه همانند اقتصادی عوامل است مهمی بسیار نقش دارای مسکن برنامهریزی در ناپایدار درآمدهای سبک گرایشهای منطقهای بومی زبان معماری هستند. عوامل سایر و محلی سنن و آداب جغرافیا هوا و آب شناسی مختلف مکانهای در مسکن طراحی و برنامهریزی توسعه بر اجرای در موارد این که (Sendich,2006:185( میگذارند تأثیر کالنشهر در مهر مسکن میشود. مشاهده کمتر مهر مسکن طرح محدوده و بینالود گلبهار جدید شهرهای قالب در نیز مشهد به هنوز که است شده اجرا تحقیق( موردی )نمونه قرقی منفصل طرح است. متعددی مشکالت دچار و نرسیده گذاری وا مرحله کالنشهر حریم از بیرون در قرقی هکتاری 180 اراضی آمادهسازی منظور به و جمعیت اسکان برای قرقی روستای حاشیه در و مشهد محدوده است. شده انجام مسکن انبوهسازی پروژههای انجام مشهد شمال کیلومتری 10 حدود در مهرگان( قرقی)شهرک منفصل نزدیک مهر مسکن برنامه با دارد. قرار سیمان جاده حاشیه در و ( Farnahad میشوند مسکن صاحب شهر این در نفر هزار 30 به درآمد اقشارکم مسکن تأمین در.Consulting Engineers,2008:46) رضایتمندی بهبود به دستیابی موجب میتواند زمانی برنامهریزی و مسائل حل راستای در برنامهریزی اقدامات که شود سکونتی اقشارکم مسکن برنامهریزی دیگر عبارت به برآید. آن مشکالت رضایتمندی و کیفیت ارتقای راستای در میتواند زمانی درآمد را سکونتی رضایتمندی ابعاد کلیه که باشد نواحی این در سکونتی شرایط از متأثر سکونتی رضایتمندی دهد. قرار توجه مورد همزمان )شخصی( ذهنی بعد و خدماتی( و اجتماعی کالبدی )ابعاد عینی نهایت در شخصی قضاوتهای و عینی ابعاد دیگر بیان به است در گر ا بنابراین شد. خواهد سکونتی رضایتمندی به منجر میبایست باشیم موضوع این تقویت خواستار شهری برنامهریزی پیش تحقیق در باشیم. داشته نظر در را فوق ابعاد ارتقای و بهبود سکونتی رضایتمندی ابعاد تبیین ضمن تا بود خواهد آن بر سعی رو اصول شناسایی طریق از درآمد اقشارکم مسکن سیاستهای در میان ارتباط مهر مسکن سیاست اجرای در مهم این به دستیابی کرده تبیین را مسکن برنامهریزی با سکونتی رضایتمندی موضوع درآمد اقشارکم مسکن برنامه احتمالی خألهای شناسایی به و ارائه و مهرگان( قرقی)شهرک منفصل محدوده در حاضر حال ارتقای منظور به پایدار مسکن برنامهریزی برای پیشنهادهایی دنبال به راستا این در بنابراین بپردازد. کنان سا رضایتمندی متغیرهای و ابعاد اصول بین معنادار رابطه فرضیه رد یا تأیید )مسکن درآمد اقشارکم مسکن برنامههای با سکونتی رضایتمندی اصل بر اجتماعمبنا توسعه اصل معنادار و مثبت تأثیر و مهر( میباشد. جامعنگری تحقیق نظری 2.2 مبانی مسکن واحدی تعریف آن از نمیتوان و است متفاوتی ابعاد دارای مسکن سرپناه عنوان به و است فیزیکی مکان یک مسکن سو یک از داد. ارائه میآید( Schwartz,2006:4 ) حساب به خانوار اساس و اولیه نیاز یک محیط كل فیزیكی مكان بر عالوه مسکن دیگر سویی از و تسهیالت و خدمات تمامی شامل كه برمیگیرد در نیز را مسكونی اشتغال طرحهای و خانواده زیستن بهتر برای نیاز مورد ضروری به پرداختن. (Boshagh,2012:44) است افراد بهداشت و آموزش

3 29 و برنامهریزی ابزار كلیدیترین عنوان به مسكن شاخصههای مراحل حساسترین از میتوان را آن اصلی شالوده تشكیلدهنده اجتماعی رشد تأمین منظور به مسكن عرصه دانست. برنامهریزی بر در نیز را آن پیرامون محیط مسكونی واحد خود بر عالوه. میگیرد( Poormohammadi,2006:3 ) مهر مسکن برنامهریزی توسعه حال در کشورهای در درآمد کم گروههای مسکن مشکل خود که است مداوم و سریع شهرنشینی تجربه از ناشی عموما شهری نقاط به روستایی نواحی از مهاجرت و جمعیت رشد پیامد توسعه حال در کشورهای شهرهای سبب همین به میباشد. برای استطاعت قابل مسکن تقاضای با شهری نقاط سایر از بیش رقابت محل همچنین و بوده مواجه شهری درآمد کم گروههای مسکن با مرتبط خدمات و شهری زیرساختهای برای نزاع و. میباشند( Golubchikov,2012:60 ) انتظارات به پاسخگویی منظور به اخیر سال چند طی ایران در دولت درآمد کم اقشار برای مسکن زمینه در عرفی و قانونی نقد در است. گرفته پیش در را مهرمسکن احداث سیاست مباحث نرسیده ثمر به آن عینی نتایج هنوز که سیاست این مسکن طرح.(Poorjohari,2010:14) است جریان در دامنهداری مسکن ساخت برای زمین از بهرهبرداری حق گذاری وا قالب در مهر کاهش هدف با و مربع متر 75 واحد هر زیربنای متوسط با کوچک انطباق برای ساختمان شده تمام قیمت از زمین هزینه حذف و گرفته نظر در درآمد میان و درآمد کم خانوارهای مالی توان با از )اعم مسکن فاقد متقاضیان کلیه طرح این مطابق است. شده تعاونیهای قالب در آزاد( مشاغل صاحبان و کارگران دولت کارکنان به و سازماندهی استان و شهرستان تعاون اداره توسط مسکن دولت طرح این در میشوند. معرفی شهرسازی و مسکن سازمان در وام تومان میلیون 15 پرداخت با زمین قیمت حذف بر عالوه میلیون 14 ( ساخت و میلیون( )یک زمین آمادهسازی بخش دو واجدین به را ساخت و آمادهسازی هزینههای از درصدی تومان( مبالغ این مسکن قطعی تحویل از پس تا میکند پرداخت شرایط شود. بازپرداخت بانکی روز سود نرخ اساس بر و ساله 15 اقساط در به, Poormohamadi ) که Sadremoosavi & Abedini,2012:14) است. یافته افزایش تومان 25 میلیون تا وام مبلغ تازگی سکونتی رضایتمندی میتواند زمانی برنامهریزی اقشارکمدرآمد مسکن تأمین در که شود سکونتی رضایتمندی بهبود به دستیابی موجب برآید. آن مشکالت و مسائل حل راستای در برنامهریزی اقدامات بر آنها( شخصیتی ویژگیهای آن تبع به )و کنان سا گر ا بنابراین نتایج داشت انتظار میتوان باشند تأثیرگذار مسکن برنامههای کنان سا انتظارات با همسو نیز مسکن( )سیاستهای امر این و مککری شود. موجب را آنها رضایتمندی نهایت در و بوده شده تجربه رضایت میزان معادل را سکونتی رضایتمندی دی بیان خود فعلی سکونتی موقعیت از خانواده یک از عضوی یا فرد کات ادرا ارزیابی برای اغلب که )McCray & Day, کردهاند) 1977:43 به خویش زندگی محیط و مسکونی واحد از کنان سا احساسات و وجود بر مبنی مهم نشانههای از را مفهوم این کمپل میرود. کار تلقی خویش زندگی کیفیت به نسبت کنان سا مثبت کات ادرا این در نیز دیگری اندیشمندان.)Campbell et al, )1996:39 میکند بررسی با که پرداختهاند موضوع این با مرتبط تعاریفی ارائه به حوزه قضاوت و ارزیابی حاصل را سکونتی رضایتمندی میتوان آنها ایدهآل با نسبت در سکونتی محیط موجود شرایط از فرد ذهنی ویژگیهای حاصل رضایتمندی بیاندیگر به کرد. تعریف او ذهنی میباشد. شرایط آن از ذهنی قضاوت و اطراف محیط عینی اصول مؤلفههاومعیارهایرضایتمندیسکونتیمسکنمهر راستای در میتواند زمانی اقشارکمدرآمد مسکن برنامهریزی کلیه که باشد نواحی این در سکونتی رضایتمندی و کیفیت ارتقای مورد همزمان را سکونتی رضایتمندی از قضاوت بر تأثیرگذار ابعاد نظری سوابق مطالعه با تحقیق این در بنابراین دهد. قرار توجه از فوق بعد هفت سكونتگاه از رضایت میزان به مربوط تجربی و در مسکن برنامهریزی در سکونتی رضایتمندی بر تأثیرگذار ابعاد ذهنی اجتماعمبنایی)بعد اصل دو بر که است شده گرفته نظر شده تقسیم رضایتمندی( عینی جامعنگری)بعد و رضایتمندی( دارند. را بهبود و برنامهریزی قابلیت شهری مطالعات حوزه در و شاخصها و معیارها مؤلفهها اصول معرفی به ادامه در بنابراین است: شده پرداخته 1 شماره جدول در در سکونتی رضایتمندی یک شماره جدول مفاهیم به توجه با ذهنی )بعد اجتماعمبنایی اصل دو از متأثر اقشارکمدرآمد مسکن میباشد. رضایتمندی( عینی )بعد جامعنگری و رضایتمندی( پایدار مسکن برنامهریزی فرآیند اصول از دیگر یکی پایدار فرآیند یک بر مبتنی مسکن برنامهریزی رضایتمندی به دستیابی منظور به مهر مسکن برنامهریزی در مهم پروژه یک مسکن برنامهریزی دیگر عبارت به است. سکونتی فرآیند یک در امر این بلکه بود نخواهد شده تعریف پایان با فرآیند و است برنامهریزی امر در راهبردی رویکرد بر مبتنی پایدار شناخت زمینهسازی مراحل شامل نیز مسکن برنامهریزی اجرایی طرحهای و سیاستها راهبردها تعریف چشماندازسازی و اجتماعی اقتصادی کالبدی_خدماتی ابعاد تمام به توجه با حضور فرآیند این در تأمل قابل نکته بود. خواهد شخصی_رفتاری این به دستیابی که میباشد مراحل تمام در کنان سا مشارکت و زمینهسازی مرحله یک عنوان با که است بسترسازی نیازمند مهم اجتماعی سرمایههای ارتقای به آن در که دارد تحقق قابلیت ارزشها از استفاده و ایجاد اجتماعی شبکههای ایجاد )مشارکت و شهری مدیریت نظام در تغییراتی و اعتمادسازی( و هنجارها و شود. توجه باید سازمانی ترتیبات چه و قانونی حوزه در چه محلی سه که گفت میتوان شده بیان مطالب به توجه با مجموع در رضایتمندی بر فرآیندمحوری و مبنایی اجتماع جامعنگری اصل که است تأثیرگذار مهر( )مسکن کمدرآمد اقشار مسکن سکونتی میدهد: نشان را حاضر تحقیق مفهومی مدل 1 شماره نمودار نوزدهم شماره 1395 تابستان فصلنامه مهر مسکن برنامهریزی در سکونتی رضایتمندی متغیرهای و ابعاد اصول

4 جدول شماره 1 : مستندسازی مؤلفه و شاخصهای بررسی رضایتمندی سکونتی در مسکن مهر ردیف اصول مؤلفهها معیارها و شاخصها مطالعات شاخص carp & carp, سن 1 Van poll, جنسیت 2 Kaitille, 1993 Galster & Hesser, مالکیت اجتماع مبنایی شخصی- رفتاری - بعد خانوار 3 4 Lee & Guest, میزان تحصیالت 5 Mecrea et al, مدت اقامت 6 Galster & Hesser, نوع مسکن 7 Galster & Hesser, 1981 Miller et al., 1980 فیزیکی - اندازه مسکن - مسائل ایمنی مسکن 8 9 Mohit et al., تعداد و اندازه اتاقها 10 Hourihan, 1984 Rohe and Stegman, 1991 کالبدی محیطی زیبایی شناختی - نمای مسکن - دید و منظر Galster & Hesser, 1981 ترا کم -ترا کم انسانی و ازدحام 13 Varaday, صدا 14 Baiden et al, بو آلودگی 15 Salleh, هوا 16 Campbell et al, 1996 Campbell et al, 1996 Campobell et al, 1996 Duncan, 1971 Turkoglu, آموزشی - درمانی شماره نوزدهم تابستان 1395 فصلنامه امکانات - مرا کز خرید - مرا کز تفریحی و فضای سبز - حملونقل عمومی Enosh et al, 1984 Mustapha et al, 2006 Enosh et al, 1984 Mustapha et al, 2006 Mustapha et al, 2006 Mustapha et al, 2006 Miller et al, 1980 Enosh et al, 1984 جامع نگری خدماتی زیرساختی تسهیالت پیاده راههای مناسب - آب برق گاز و مخابرات و سیستم زهکشی - جمعآوری زباله - آتشنشانی - پارکینگ - نور و روشنایی معابر -تسهیالت برای معلوالن -آسفالت معابر برنامهریزی مسکن مهر اصول ابعاد و متغیرهای رضایتمندی سکونتی در Enosh et al, 1984 پا کسازی جویها 30 Lansing & Hendricks, روابط با همسایگان 31 Caldieron, 2011 Mecrea et al, 2005 اجتماعی- فرهنگی روابط اجتماعی - شبکههای اجتماعی محلی - تردد افراد شرور Mohit et al, حوادث رانندگی 34 Van poll, 1997 Van poll, 1997 John & Clark, 1984 اقتصادی تمایل به سرمایه گذاری - قیمت زمین و مسکن - بازده اقتصادی برای سرمایه گذاری -درآمد

5 نمودار شماره 1: مدل مفهومی رساله 31 شماره نوزدهم 4 روششناسیتحقیق 4. 3 پیشینهتحقیق. 3 تابستان 1395 تحقیق حاضر که با هدف تبیین موضوع رضایتمندی سکونتی در پورمحمدی و اسدی در یک تحقیق علمی با نام ارزیابی سیاستهای دولتی تأمین مسکن در مورد گروههای کمدرآمد برنامهریزیمسکناقشارکمدرآمدشکل گرفته در حقیقتبهدنبال فصلنامه شهری )مطالعهموردیشهرزنجان( بیان داشتندکهسیاستهای دستیابی به اصولی در برنامهریزی مسکن اقشارکمدرآمد میباشد که بتوان به موجب آنها رضایتمندی سکونتی سا کنان را موجب شد. بنابراین در دستهبندی تحقیقها از موضع دستیابی به اهداف ماهیتی بنیادی_راهبردی را دارد. برای گردآوری اطالعات از روش کتابخانهای_اسنادیاستفادهشدهوابزار گردآوریاطالعات در روش میدانی به صورت تکمیل پرسشنامه و انجام مصاحبه از متقاضیان و سا کنان مسکن مهر و مدیران و متخصصان این امر محدوده فوق میباشد. در نهایت اطالعات حاصل از پرسشنامهها با استفاده از روشهای آماری تحلیل عاملی تحلیل رگرسیونی و روش تحلیل معادالت ساختاری مورد بررسی و تحلیل قرار خواهند گرفت. بنابراین از نرمافزارهای Spss Lisrel و Smart PLS استفاده خواهد شد و برای سنجش همبستگی مؤلفه و شاخصهای بررسی رضایتمندی سکونتی در مسکن مهر در هر سطح به عنوان متغیر مستقل و رضایتمندی اظهار شده از سوی سا کنان به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است. ازاین رو با توجه به این که هدف اصلی این مطالعه ارزیابی میزان موفقیت طرح مسکن مهر در قرقی )شهرک مهرگان( بوده است برای جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق که دارای جمعیتی بالغ بر 30 هزار نفر است و حدود هفت هزار و 500 خانوار را شامل میشود بر اساس روش دولتی تأمین مسکن همواره با نگرش کمی صورت گرفته و این امر در میزان موفقیت آن تأثیرگذار بوده است. این سیاستها در کاهش اسکان غیررسمی نقش مثبت داشته اما در پروژههای دولتی تأمین مسکن الگوهای کاربری زمین و تأمین نیازهای سا کنان موفق عمل ننموده است) 2013 Asadi,.)Poormahammadi & رفیعیان و همکاران در مقالهای با عنوان سنجش میزان رضایتمندی سا کنان از کیفیت سکونتی مسکن مهر و با موردشناسی مهر شهر زاهدان به بررسی رضایتمندی سکونتی از واحدهای مسکن مهر پرداختند. نتایج تحقیق آنها حا کی از آن است که رضایتمندی از محیط سکونتی مسکن مهر در کلیه سطوح در سطح پایینی قرار دارد) al.,2014.)rafiyan et با مطالعه پیشینه تحقیق میتوان دریافت که تا کنون در زمینه آسیبشناسی مسکن گروههای کمدرآمد و تعیین اصول ابعاد و مؤلفههای رضایتمندی و تبیین آن و همچنین تعیین میزان رضایتمندی مسکن گروههای کمدرآمد در استان خراسان رضوی تحقیقی صورت نگرفته است بنابراین تکراری نبودن موضوع و برخورداری از نگاهی نو به مسئله مسکن کمدرآمد ضرورت بررسی حاضر را موجه میسازد. کوکران که یکی از فرمولهای رایج برای به دست آوردن حجم نمونه برنامهریزی مسکن مهر اصول ابعاد و متغیرهای رضایتمندی سکونتی در

6 32 نوزدهم شماره 1395 تابستان فصلنامه نمونه حجم اساتید و متخصصان از تعدادی نظر همچنین و است به نظر مورد محدوده در پرسشنامه 374 تعداد آمده دست به میباشد. نمونه عنوان به روز مختلف ساعات در و تصادفی صورت رضایتمندی میزان سنجش برای تحلیل و تجزیه بخش در سپس در آن سنجش و 1 شماره جدول شرح به گویهها انتخاب با نیز مهر مسکن طرح اجرای از حاصل پیامدهای ارزیابی به پرسشنامه در مستقر کنان سا رضایتمندی سنجش بر مبتنی تحقیق این در است شده پرداخته )قرقی( هدف محله در مهر مسکن واحدهای مسکن واحدهای از رضایت میزان توصیفی آمارههای اساس بر و تعیین کم خیلی و کم متوسط زیاد زیاد خیلی نمرههای با مهر قبول قابل اسمیرنوف کولموگروف آزمون نتایج که است شده 0/4 باالی همبستگی و باالی 0/6 ک اشترا ضرایب با کتورها فا بودن قبول قابل فرضهای پیش جمله از کتورها فا و حاصل عوامل بین محتوا اعتبار از اعتبار سنجش برای همچنین است. تحقیق این در مورد و گرفته قرار اساتید از نفر چند اختیار در اجرا از قبل )پرسشنامه پرسشنامه سئوالهای پایایی تعیین برای و است( شده واقع تأیید گرفته انجام پایایی نتایج گردید. استفاده کرونباخ آلفای تکنیک از هک میدهد نشان شاخصها( و )معیارها مختلف گویههای برای 2(. شماره )جدول است مطلوب و عالی سطح در گویهها پایایی یافتهها و 5 بحث 5. مصوب مشهد ناحیه طرح در غیرمتمرکز تمرکز سیاست وفق مجموعه طرح و ایران معماری و شهرسازی عالی شورای 1384 عملکرد از بخشی توزیع عالی شورای 1388 مصوب مشهد شهری بخش تعادل حوزه هفت در 1405 افق برای مشهد شهر جمعیت و وابسته متغیر مهرگان( قرقی)شهرک مسکونی واحدهای از رضایت پرسشنامه سنجههای پایایی تحلیل نتایج شماره 2 : جدول خدمات ارائه در صرفا شهر این تقویت و شهری مجموعه و ناحیه به وظایف از بخشی که گردیده مصوب و گرفته قرار مدنظر برتر شهر به حوزه هفت در واقع مستعد سکونتگاه یا موجود شهرهای قرقی مستعد روستاهای مجموعه جمله از گردد. تبدیل تدریج به سیمان جاده محور در و مشهد شمال 10 کیلومتری فاصله در واقع سفلی قرقی قرقی حسینآباد روستاهای تجمیع از که میباشد مهرگان شهرک بنابراین است. آمده وجود به سیاسک و علیا قرقی شهرسازی عالی شورای حریم در و مشهد شهر شرق شمال در 4 ناحیه عنوان به است( شده تصویب تازگی به )که ایران ومعماری این 1(. شماره )تصویر شد اجرا و تصویب مشهد شهرداری 3 منطقه مسکن استقرار محل مطالعات همین براساس که بود حالی در مساحت با و )مهرگان( دولت به متعلق زمین در نیز مشهد شهر مهر اراضی )آمادهسازی اجرایی اقدامات و پیشبینی هکتار 180 حدودا واحدهای احداث برای انبوهساز شرکتهای به گذاری وا سپس و افتتاح با همزمان و گردید آغاز آن( در کمدرآمد اقشار مسکونی میباشد مسکونی واحد هزار دو بر بالغ که پروژه نخست فاز انجام و نگهداری برای مشهد شهرداری با نیز پیگیریهایی عمل به مشهد شهری منفصل محدوده عنوان به شهری خدمات آمد. 50 بر بالغ محدوده این برای 1405 افق برای جمعیتی پیشبینی محدوده در جمعیت نفر هزار 30 میزان این از که میباشد نفر هزار احتساب با روستاها موجود جمعیت برای نفر هزار 20 و مهر مسکن (Farnahad است شده گرفته نظر در آنها جمعیتی رشد نرخ. Consulting Engineers,2008:46) کرونباخ آلفای ضریب 0/961 شاخصها( و )معیارها گویهها تعداد 37 در سکونتی رضایتمندی متغیرهای و ابعاد اصول مهر مسکن برنامهریزی مشهد شهر به نسبت مهرگان شهرک اراضی و قرقی منفصل محدوده موقعیت 1: شماره تصویر (Farnahad Consulting Engineers,2008) منبع:

7 33 ازاینرو با توجه به نقش و اهمیت قابل مالحظه برنامهریزی مسکن به ویژه مسکن اقشارکمدرآمد در این محدوده به عنوان یکی از اصول مورد توجه دولت و آثار اقدامات اجرایی صورت پذیرفته بر رضایتمندی سکونتی سا کنان به بررسی فرضیههای تحقیق حاضر پرداخته شده است: آزمون فرضیه نخست»رابطه معناداری بین اصول ابعاد و متغیرهای رضایتمندی سکونتی با برنامههای مسکن اقشارکمدرآمد )مسکن مهر( وجود دارد«. میتوان به خروجی برازش الگو با استفاده از تحلیل عاملی استناد نمود که نتایج تحلیل عاملی تأییدی طبق جدول شماره 4 نشان میدهد تمامی شاخصهای برازش در سطح مطلوب و مساعدی به سر میبرند. بنابراین میتوان ادعا کرد متغیرها عوامل و اصول مؤثر در رضایتمندی سکونتی در برنامهریزی مسکن اقشارکمدرآمد )مسکن مهر( الگوی برازنده و قابل قبولی را ارائه میدهد. جدول شماره 4: آزمون KMO و بارتلت برای سئواالت پرسشنامه شماره نوزدهم تابستان 1395 فصلنامه 0/920 آزمونKMO 2104/178 χ درجه آزادی آزمون بارتلت 0/000 Sig در این مطالعه برای برازش مدل مفهومی تحقیق با استفاده از شاخصهای X2 به درجه آزادی شاخص برازندگی( GFI ) شاخص تعدیل برازندگی )AGFI( میانگین مجذور پس ماندهها )RMR) شاخص نرم شده برازندگی )NFI( شاخص نرم نشده برازندگی) NNFI ( شاخص برازندگی فزاینده )IFI( شاخص برازندگی تطبیقی )CFI( و شاخص بسیار مهم ریشه دوم برآورد واریانس خطای تقریب )RMSEA( که مقادیر آن در جدول شماره 5 قابل مشاهده میباشد و آزمون فرضیهها از روش تحلیل معادالت ساختاری به کمک نرمافزار Smart PLS استفاده شده است که در نمودارهای شمارههای 2 و 3 مالحظه میگردد. جدول شماره 5: مقادیر شاخصهای برازش مدل و نتیجه برازش شاخص برازش مقدار مطلوب مقدار الگو χ 2 /df >3/00 1/22 GFI 1 <0/90 0/97 AGFI 2 <0/90 0/92 RMR 3 >0/05 0/024 NFI 4 <0/90 0/92 NNFI 5 <0/90 0/95 IFI 6 <0/90 0/75 CFI 7 <0/90 0/96 RMSEA 8 >0/08 0/054 نمودار شماره 2: اندازهگیری مدل کلی و نتایج فرضیهها در حالت استاندارد به کمک نرمافزار Smart PLS نمودار شماره 3: اندازهگیری مدل کلی و نتایج فرضیهها در حالت معنیدار به کمک نرمافزار Smart PLS مطابق نمودارهای فوق مالحظه میگردد مقدار ضریب مسیر در حالت معنیداری برای تمامی روابط خارج از بازه استاندارد و قرار گرفته از این رو تمامی روابط برقرار است و میتوان پذیرفت تمامی مؤلفههای مطلوبیت کیفیت محیط از شرایط مسکن محدوده منفصل قرقی در وضعیت مطلوب و مساعدی برخوردار میباشند. آزمون فرضیه دوم»اصل توسعه اجتماعمبنا تأثیر مثبت و معنیداری بر اصول جامعنگری دارد«. در این مرحله از تحقیق با استفاده از آزمون تحلیل رگرسیونی این فرضیه آزمون میشود. نتایج آزمون تحلیل رگرسیونی در جدول شماره 6 نشان داده شده است: برنامهریزی مسکن مهر اصول ابعاد و متغیرهای رضایتمندی سکونتی در 1 Goodness of Fit Index 2 Adjusted Goodness of Fit Index 3 Root Mean square Residual 4 Normed Fit Index 5 Non-Normed Fit Index 6 Incremental Fit Index 7 Comparative Fit Index 8 Root Mean Square Error of Approximation

8 34 نوزدهم شماره 1395 تابستان فصلنامه برای معنیداری مقدار میگردد مالحظه فوق جدول به توجه با استاندارد عدد از کوچکتر که آمده دست به عدد رابطه این پذیرفت میتوان درصد 95 اطمینان سطح در بنابراین است اصول بر معنیداری و مثبت تأثیر اجتماعمبنا توسعه اصل دارد. جامعنگری 6 نتیجهگیری 6. مسكن تأمین منظور به سیاستی منزله به مهر مسكن طرح گسترده ابعادی با شهری كمدرآمد گروههای برای قیمت ارزان در رو این از میشود. شناخته مسكونی( واحد میلیون نیم و )یك و تفوق مسكن جنبههای سایر بر اقتصادی بعد سیاست این باالی سقفی از باالتر چیزی مسكن كه آن به توجه با دارد. برتری رفع در مسكن ویژگیهای سایر به توجه میشود محسوب سر امری كنان سا رضایتمندی به دستیابی و كنان سا نیازهای محیط كیفیت به بیاعتنایی واقع در میرسد. نظر به ضروری برده نام سیاست كنان سا سكونتی نیازهای متعاقبا و سكونتی خواهد مواجه اهداف به دستیابی عدم و جدی بحرانهای با را زمانی برنامهریزی اقشارکمدرآمد مسکن تأمین در ساخت. که شود سکونتی رضایتمندی بهبود به دستیابی موجب میتواند برآید. آن مشکالت و مسائل حل راستای در برنامهریزی اقدامات رگرسیونی تحلیل نتایج 6: شماره جدول غیراستاندارد ضرایب استاندارد ضرایب t معنیداری بتا استاندارد انحراف استاندارد بتای بتا استاندارد انحراف مدل 1 )مقدار( 4/956 0/358 13/826 0/000 مبنا اجتماع توسعه اصل 0/559 0/195 0/274 2/860 0/005 جامعنگری اصل وابسته: متغیر رد میتواند زمانی اقشارکمدرآمد مسکن برنامهریزی دیگر عبارت به باشد نواحی این در سکونتی رضایتمندی و کیفیت ارتقای راستای دهد. قرار توجه مورد همزمان را سکونتی رضایتمندی ابعاد کلیه که اجتماعی کالبدی )ابعاد عینی شرایط از متأثر سکونتی رضایتمندی عینی ابعاد دیگر بیان به است. )شخصی( ذهنی بعد و خدماتی( و سکونتی رضایتمندی به منجر نهایت در شخصی قضاوتهای و تقویت خواستار گر ا شهری برنامهریزی در بنابراین شد. خواهد نظر در را فوق ابعاد ارتقای و بهبود میبایست باشیم موضوع این مهر مسکن برنامهریزی در فوق ابعاد به دستیابی باشیم. داشته اجتماعمبنایی و مسائل به جامعنگری اصل دو به توجه مستلزم ایجاد با»جامعنگری«که میدهد نشان حاضر تحقیق میباشد. حضور با اجتماعمبناتوسعه و مسائل به یکپارچه نگاهی»فرآیندمحوری«اصل کنار در برنامهریزی فرآیند تمام در کنان سا برنامه اجرایی اقدامات سرلوحه میبایست باال به پایین از نگاه با رضایتمندی شاهد بتوانیم تا بگیرد قرار مهرگان شهرک مهر مسکن باشیم. کنان سا سکونتی بعد به 1980 دهههای در 7 شماره جدول طبق که موضوعی در ولی گرفته قرار توجه مورد جهان مسکن برنامهریزی نظام در صورت به یا و بوده غفلت مورد توسعه پنجم تا اول برنامههای است. شده لحاظ جزئی مهر مسکن برنامهریزی در سکونتی رضایتمندی متغیرهای و ابعاد اصول جهان ایران و جهان در نظریات و اندیشهها در مهر مسکن سکونتی رضایتمندی بر مؤثر عوامل 7: شماره جدول مدیریتی اجتماعی اقتصادی کالبدی ابعاد تاریخی/ دوره )مشارکتی( نظر 1970 دهه از قبل اقدام نظر 1980 تا 1970 اقدام رفتاری )شخصی( کنون تا 1980 نظر اقدام ایران کنون تا انقالب از بعد پنجم( تا اول برنامههای )در نظر اقدام در سکونتی رضایتمندی بر مؤثر مؤلفههای و اصول 2 شماره تصویر در فرآیند در مؤلفهها و اصول این گر ا است. شده تبیین مهر مسکن برنامه به دستیابی انتظار میتوان بگیرند قرار توجه مورد مسکن برنامهریزی داشت. را مهر مسکن برنامهریزی اقدامات از سکونتی رضایتمندی

9 تصویر شماره 2: اصول ابعاد و متغیرهای رضایتمندی سکونتی در برنامهریزی مسکن مهر شهرک مهرگان 35 شماره نوزدهم تابستان 1395 فصلنامه برنامهریزی مسکن مهر اصول ابعاد و متغیرهای رضایتمندی سکونتی در Residential quality assessment: a conceptual modal and empirical test. Social Indicators Research Farnahad Consulting Engineers,(2008), Mashad Majmue shahri, Volume XI, strategies and policies. [in Persian] Galster, George. Hesser, Garry (1981),«Residential satisfaction: Compositional and Contextual Correlates, J. Environment and Behavior», Vol.13, No Golubchikov. O, Badyina. A (2012), Sustainable Housing for sustainable cities. A policy framework for developing countries, UN HABITAT Nairobi. Hourihan. K (1984). Residential satisfaction. neighbourhood attributes. and personal characteristics: an exploratory analysis in Cork. Ireland. Environment and Planning John. C.,Clark. F (1984). Race and social class differences in the characteristics desired in residential neighbourhoods. Social Science Quarterly Kaitilla, S (1993). Satisfaction with public housing in Papua New Guinea: The case of West Taraka housing scheme, Environment and Behavior Lansing. J.B. and G. Hendricks (1967), Living Patterns and Attitiudes in the Detroit Region. k, poyfrwvnnml Detroit regional Transportation and Reference: Baiden.p.Arkuo.luginahh.Aiedu.AB (2011).An assessment of residents housing satisfaction and coping in Accra. Ghana, Journal of Public Health 19, Boshagh M.R, salarvand E. Tabrizi J (2012), Analytical on housing indicators sustainability in rural area case study: Silakhor Sharghi rural district Azna Township, Geography and Environmental Planning Journal 25th Year, Vol. 54, No.2, Summer Caldieron. J (2011). Residental satisfaction in la perla informal neighbourhood, San Juan. Puerto Rico. Oida International Journal of Sustainable Development 2l Campbell, A., Converse, P. E., and Rodgers, W. L (1996). «The Quality of American Life: Perceptions, Evaluations and Satisfactions,New York»: Russel Sage Foundation. Carp. F. M, & Carp. A (1982). Perceived environmental quality of neighbourhoods: Development of assessment scales and then relation to age and gender. Journal of Environmental Psychology Duncan, T (1971). Measuring housing quality. Occasional Paper 20, Center for Urban and Regional Studies, University of Birmingham. Enosh. N., Leslau. A, Shacham. J. (1984)

10 Measure residents satisfaction with the quality of housing residence, Case Zahedan Mehr, Joghrafia & Amayesh Journal, [in Persian] Rashidnahal,M.,Rezaei,H., Kariman,M.,(2008). Mehr Housing cooperatives stamp applicants and members must know what, Tehran, Paygan Publishers. [in Persian] Rohe, W.; Mouw, S (1991). The Politics of Relocation: The Moving of the Crest Street Community. Journal of the American Planning Association 57: Salleh, A. G (2008). Neighbourhood factors in private low-cost housing in Malaysia. Habitat International Seyfodin,F.,(1992). Minimum housing, Seminar Proceedings 1373, published by the Ministry of Housing and Urban Development,11-13.[in Persian] Schwartz, A.F (2006),Housing Policy in the United States: An Introduction. Routledge, Taylor & Francis group. Sendich, Emina (2006), Planning and urban standards, Newjersy. Turkoglu, H (1997). Residents satisfaction of housing environments : the case of Istanbul, Turkey, Landscape and Urban Planning Van Poll, R (1997). «The Perceived Quality of the Urban Residential Environment A Multi-Attribute Evaluation». Gronigen University Press. Varaday, D.P (1983). Determinants of residential mobility, Journal of the American Planning Association 49, Land Use Study. Lee. B. A. & Guest. A. M (1983). Determinants of neighbourhood satisfaction: A metropolitan-level analysis. The Sociological Quarterly MeCrae, R. R (2005).Terracciano. A,. & 79 Members of the Personality Profiles of Cultures Project.. Personality profiles of cultures: Aggregate personality traits. Journal of Personality and Social Psychology. 89, McCray, J.W., & Day, D. D (1977). Housing values. aspirations. and satisfactions as indicators of housing needs, Home Economics Research Journal 5. pp Miller. F. D., S. Tseraberis, G. P. Malia. & D. Greg (1980). Neighbourhood satisfaction among urban. dwellers. Journal of Social Issues Ministry of Culture,(1989),Constitution of the Islamic Republic of Iran, Ministry of Culture. [in Persian] Mohit, Ma. M. Ibrahim and YR. Rashid (2010). Assessment of residential satisfaction in newly designed public low-cost housing in Kuala Lumpur, Malaysia. Habitat Int., 34: DOI /j. Mustapha.F.H.Al-fed, A. Wild, S (1995). A model for assessing the effectiveness of public housing in Sana a Republic of Yemen. Constriction, Management and Economics Poorjohari,A.,(2010). Mehr Housing, city or impose broad unscheduled grows with it, Abadi Journal, No. 69, Winter,14-18.[in Persian] Poormohammadi,M.,(2006). Housing planning, Samt Publishers, Tehran.[in Persian] Poormohammadi,M.,Asadi,A.,(2013). Evaluat ion Zanjan Mehr housing project, Tahghighat karbordi olum joghrafiaee Journal, No. 33, Summer, [in Persian] Poormohamadi,M., Sadremoosavi,M., Abedini,A., (2012). An analysis of government housing policies with an emphasis on economic development, social and cultural, Motaleat shahri Journal, [in Persian] Rafian,M.,Masudi rad,m.,rezaei,m.,(2014). 36 شماره نوزدهم تابستان 1395 فصلنامه برنامهریزی مسکن مهر اصول ابعاد و متغیرهای رضایتمندی سکونتی در